Vestibulair Syndroom Hond: Symptomen, Oorzaken & Behandeling

Het vestibulair syndroom bij honden is een plotselinge aandoening van het evenwichtsorgaan die dramatisch lijkt maar vaak goed behandelbaar is. Deze evenwichtsstoornis veroorzaakt kenmerkende symptomen zoals een scheefgehouden kop, wankelen en verlies van coördinatie. Voor hondeneignaren in België is het belangrijk om deze aandoening tijdig te herkennen en adequaat te handelen.

Wat is Vestibulair Syndroom bij Honden

Het vestibulair syndroom is een aandoening van het evenwichtsorgaan (vestibulair orgaan) dat zich in het binnenoor bevindt. Dit orgaan is verantwoordelijk voor de balans en ruimtelijke oriëntatie van de hond. Wanneer dit systeem verstoord raakt, ontstaan er plotseling ernstige evenwichtsproblemen die voor eigenaren zeer alarmerend kunnen zijn.

De aandoening komt vooral voor bij oudere honden en wordt dan geriatrisch vestibulair syndroom genoemd. Het kan echter ook jonge honden treffen. In België zien dierenartsen deze aandoening regelmatig, vooral tijdens de warme zomermaanden en bij honden boven de 8 jaar.

Het vestibulair orgaan bestaat uit kleine kanaaltjes gevuld met vloeistof en bevat sensoren die beweging en positie detecteren. Wanneer dit systeem niet goed functioneert, krijgt de hond verkeerde signalen over zijn positie in de ruimte, wat leidt tot de karakteristieke symptomen.

Symptomen van Vestibulair Syndroom Herkennen

De symptomen van vestibulair syndroom ontstaan zeer plotseling en kunnen binnen enkele uren volledig ontwikkeld zijn. Het belangrijkste kenmerk is de scheefgehouden kop, waarbij de hond zijn hoofd naar één kant kantelt. Dit wordt ook wel ‘head tilt’ genoemd en is het meest opvallende symptom.

Andere belangrijke symptomen zijn wankelen, vallen naar één kant, cirkelbewegingen, en de hond lijkt alsof hij dronken is. Veel honden kunnen aanvankelijk niet meer opstaan of lopen zonder om te vallen. Braken komt ook regelmatig voor, veroorzaakt door de duizeligheid en desoriëntatie.

De ogen van de hond kunnen abnormale bewegingen maken, wat nystagmus wordt genoemd. Dit zijn snelle, onwillekeurige oogbewegingen die horizontaal, verticaal of roterend kunnen zijn. Deze oogbewegingen zijn een belangrijke indicator voor dierenartsen om de diagnose te stellen.

Acute Symptomen in de Eerste Uren

In de acute fase kunnen honden extreem angstig en gedesoriënteerd zijn. Ze kunnen niet meer normaal staan of lopen en vallen steeds naar dezelfde kant. Het evenwichtsverlies is zo ernstig dat sommige honden helemaal niet meer durven bewegen. Braken is ook heel gewoon in deze fase door de extreme duizeligheid.

Symptomen na 24-48 Uur

Na de eerste acute fase beginnen veel honden langzaam te verbeteren. Ze kunnen weer opstaan, hoewel nog steeds wankel. De kop blijft scheef gehouden, maar de ernstige desoriëntatie neemt af. Het braken stopt meestal na de eerste dag, maar het duizeligheidsgevoel kan nog weken aanhouden.

Oorzaken van Vestibulair Syndroom

Er zijn verschillende oorzaken voor vestibulair syndroom bij honden. De meest voorkomende vorm is het idiopathische of geriatrische vestibulair syndroom, waarbij geen specifieke oorzaak kan worden gevonden. Dit komt vooral voor bij oudere honden en wordt waarschijnlijk veroorzaakt door leeftijdsgerelateerde veranderingen in het binnenoor.

Andere oorzaken kunnen infecties zijn, zoals oorontstekingen die doorslaan naar het binnenoor. Ook trauma, tumoren, hypothyreoïdie en bepaalde medicijnen kunnen vestibulair syndroom veroorzaken. In België zien dierenartsen ook gevallen veroorzaakt door oormijtinfecties die niet goed behandeld zijn.

Zeldzame oorzaken zijn vergiftigingen, herseninfecties of erfelijke aandoeningen. Bij jonge honden kunnen aangeboren afwijkingen aan het vestibulair systeem de oorzaak zijn. Het is belangrijk dat een dierenarts een grondige onderzoek uitvoert om onderliggende oorzaken uit te sluiten.

Geriatrisch Vestibulair Syndroom

Het geriatrisch vestibulair syndroom is de meest voorkomende vorm en treft voornamelijk honden boven de 8 jaar. De exacte oorzaak is onbekend, maar het wordt toegeschreven aan leeftijdsgerelateerde degeneratie van het vestibulair systeem. Deze vorm heeft over het algemeen een goede prognose en herstelt spontaan.

Secundaire Oorzaken

Secundaire oorzaken vereisen specifieke behandeling van de onderliggende aandoening. Oorontstekingen moeten behandeld worden met antibiotica, tumoren vereisen mogelijk chirurgie, en hypothyreoïdie wordt behandeld met hormoontherapie. Vroege herkenning van deze oorzaken is cruciaal voor een succesvolle behandeling.

Diagnose en Onderzoek bij de Dierenarts

De diagnose van vestibulair syndroom wordt voornamelijk gesteld op basis van de klinische symptomen en neurologisch onderzoek. De dierenarts zal eerst een grondige algemene lichamelijke en neurologische onderzoek uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken.

Belangrijke onderdelen van het onderzoek zijn het testen van reflexen, balans en coördinatie. De dierenarts zal ook de oren grondig onderzoeken op tekenen van ontsteking of infectie. Bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om systemische aandoeningen zoals hypothyreoïdie uit te sluiten.

In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn, zoals röntgenfoto’s van de schedel, CT-scans of MRI om tumoren of andere structurele afwijkingen uit te sluiten. Deze geavanceerde beeldvorming is vooral nodig als er tekenen zijn die wijzen op centrale vestibulair syndroom of als er geen verbetering optreedt.

Klinisch Neurologisch Onderzoek

Het neurologisch onderzoek richt zich op het lokaliseren van de afwijking. De dierenarts test verschillende reflexen en beoordeelt de oogbewegingen. Specifieke tests zoals de ‘wheelbarrow’ test en proprioceptie tests helpen bij het onderscheiden tussen perifeer en centraal vestibulair syndroom.

Aanvullende Diagnostiek

Bij verdenking op onderliggende oorzaken kan aanvullende diagnostiek nodig zijn. Dit kan otoscopie van de oren, röntgenonderzoek, bloedonderzoek voor schildklierfunctie, of in complexe gevallen MRI van de hersenen omvatten. De keuze hangt af van de bevindingen tijdens het klinisch onderzoek.

Behandeling van Vestibulair Syndroom

De behandeling van vestibulair syndroom is voornamelijk ondersteunend, omdat het idiopathische vestibulair syndroom meestal spontaan herstelt. De belangrijkste doelstellingen zijn symptoomverlichting, voorkomen van complicaties en ondersteuning tijdens het herstel. Anti-emetische medicijnen kunnen worden voorgeschreven om braken te voorkomen.

In de acute fase hebben honden vaak rustverzorging nodig in een rustige, veilige omgeving. Het is belangrijk dat ze niet kunnen vallen en zich bezeren. Zachte onderlagen en begrenzing van de ruimte zijn essentieel. Veel honden weigeren aanvankelijk te eten en drinken door de duizeligheid.

Fysiotherapie en vestibulaire revalidatie kunnen het herstel versnellen. Eenvoudige oefeningen om het evenwicht te stimuleren kunnen na een paar dagen voorzichtig gestart worden. Ondersteunende zorg omvat ook hulp bij voeding en hydratatie als de hond niet zelfstandig kan eten of drinken.

Medicamenteuze Behandeling

Medicamenteuze behandeling richt zich op symptoomverlichting. Anti-emetica zoals maropitant kunnen braken voorkomen. Soms worden lichte sedativa voorgeschreven om angst te verminderen. Corticosteroïden worden alleen gebruikt bij specifieke indicaties en niet routinematig bij idiopathisch vestibulair syndroom.

Thuiszorg en Ondersteuning

Goede thuiszorg is cruciaal voor herstel. Zorg voor een veilige, rustige omgeving zonder obstakels. Help bij voeding en hydratatie indien nodig. Controleer regelmatig of de hond kan urineren en defeceren. Voorkom stress en houd de hond warm en comfortabel tijdens het herstelproces.

Herstel en Prognose

De prognose voor idiopathisch vestibulair syndroom is over het algemeen gunstig. De meeste honden beginnen binnen 24-72 uur te verbeteren en kunnen binnen 1-2 weken weer normaal lopen. De scheefgehouden kop kan langer aanhouden, soms enkele weken tot maanden, maar dit beïnvloedt meestal niet de levenskwaliteit.

Het herstel verloopt in fasen: eerst stopt het braken en neemt de desoriëntatie af, daarna kunnen honden weer opstaan en lopen, hoewel nog wankel. De balansproblemen verbeteren geleidelijk, maar kunnen subtiel aanwezig blijven. Volledig herstel kan 2-8 weken duren, afhankelijk van de ernst en onderliggende oorzaken.

Sommige honden behouden een lichte kop-scheefstand, maar dit heeft meestal geen invloed op hun welzijn. Recidivering is mogelijk maar niet gewoon bij idiopathisch vestibulair syndroom. Als symptomen terugkeren, is verder onderzoek naar onderliggende oorzaken geïndiceerd.

Preventie en Wanneer de Dierenarts Bellen

Hoewel idiopathisch vestibulair syndroom niet te voorkomen is, kunnen sommige risicofactoren worden geminimaliseerd. Regelmatige controle van de oren, tijdige behandeling van oorproblemen, en goede algemene gezondheidszorg kunnen secundaire oorzaken voorkomen. Oudere honden hebben regelmatige veterinaire controles nodig.

Neem onmiddellijk contact op met een dierenarts als uw hond plotseling evenwichtsproblemen ontwikkelt. Hoewel vestibulair syndroom vaak niet levensbedreigend is, kunnen de symptomen ook wijzen op ernstiger aandoeningen zoals beroertes of hersentumoren. Vroege evaluatie is essentieel voor juiste diagnose en behandeling.

Specifieke alarmsignalen zijn: bewustzijnsverlies, extreme lethargie, koorts, aanvallen, of andere neurologische symptomen naast de evenwichtsproblemen. Deze kunnen wijzen op centraal vestibulair syndroom dat ernstiger is en intensievere behandeling vereist.

Antwoorden op je vragen over vestibulair syndroom hond